ارکیده
تماشا کردن به گل و لذت بردن از طراوت و عطر گل ها سبب تعدیل جسم و روح انسان می شود . کشورهای بسیاری بدون داشتن شرایط آب و هوایی با بهره گیری از علم و فناوری جدید در شرایط مصنوعی به تجارت گل و و گلکاری می پردازند . سرانه مصرف گل در ایران کمتر از ۱۰ شاخه و در هلند به ۱۵۰ شاخه میرسد . بنابراین شناخت انواع گل ها و طریقه پرورش گلها امری ضروری می باشد . ایران با دارا بودن شرایط آب و هوایی مناسب می تواند جایگاه مناسبی در عرصه صادرات گل برای خود فراهم آورد . ارکیده ها اشرف گلها با خانواده ای با شکوه و ظاهری بی بدیل میباشند . پرورش گل ارکیده و صادرات آن بسیار مورد توجه متخصیصین قرار گرفته است . این گل به علت محبوبیتی که دارد توانسته ۸ درصد از تجارت جهانی گل و گیاهان زینتی را به خود اختصاص دهد .
گیاه شناسی
خانواده یا ثعلب ها از راسته و یکی از بزرگترین خانواده های نهاندانگان می باشد که دارای ۷۵۰ جنس و بیش از ۲۵۰۰ گونه می باشند . این خانواده از تکامل یافته ترین خانواده های گیاهی شناخته شده اند . از گیاهان تک لپه ای ، علفی و پایا می باشند که به صورت انگل ، اپی فیت و خاکزی دیده می شوند . هر گل شامل سه گلبرگ و سه کاسبرگ است . یکی از گلبرگ ها بزرگتر از دو گلبرگ دیگر آن است و لابل را به وجود می آورد . در هر گل یک یا به ندرت دو پرچم زایا وجود دارد که در مقابل لابل است . پرچم های دیگر نازا هستند که در دو طرف پرچم زایا قرار می گیرند . رشد این گل به صورت ایستا یا خمیده یا بالارونده است . برگ های این گل از شبکه های گلبرگی موازی تشکیل شده که به شکل های مختلفی وجود دارد . برگ ها گاهی ضخیم و چرمی و کاهی نازک می باشند . محبوبیت این گل اول بخاطر این است که بسیار کم توقع است و با محیط سریع خو می گیرد و دوم بخاطر این است که گلهای آن حدود ۳ تا ۶ ماه بسته به شرایط آن زیبا درخشنده باقی می مانند .
عمر ارکیده
اگر شرایط نگهداری آن مطلوب باشد ، سالها می تواند زنده بماند . تحقیقات نشان داده است که ارکیده ها در طبیعت تا ۱۰۰ سال به حیات خود ادامه داده اند . در طی یکسال گل ارکیده ۱ الی ۲ مرتبه گلدهی می تواند داشته باشد.
شرایط نگهداری و پرورش گل ارکیده
آب مورد نیاز
هر ۵ تا ۱۲ روز باید آبیاری شود . خاک سطح گلدان خشک شده باشد و رطوبت را در سطح ثابتی نگه دارید . مکان ارکیده باید مرطوب باشد ، بنابراین رطوبت اتاق را حفظ کنید . آبیاری زیاد باعث می شود که ریشه گیاه بپوسد . کف گلدان چند سوراخ داشته باشد که آب اضافی آن گرفته شود . در تابستان و بهار هر دو روز یکبار غبارپاشی با آب ولرم و بدون املاح داده شود . رطوبت اتاق نباید کمتر از ۴۰ درصد برسد
نور مناسب
این گل باید در طول روز به اندازه کافی نور دریافت کند . اما نباید نور مستقیم خورشید را به آن بتابد .
خاک مورد نیاز
خاک برای پرورش گل ارکیده باید زهکشی مناسبی داشته باشد و آب به سرعت از آن عبور کند . پوسته درخت ( چیپس ) و خزه درشت ( ماس ) برای گل ارکیده مناسب است .
دمای مناسب
با توجه به نوع ارکیده درجه حرارت باید بین ۱۸/۳ تا ۲۳/۸ درجه سانتیگراد باشد . دمای آب برای آبیاری باید از ۱۰ درجه بیشتر باشد .
کوددهی
کوددهی در پرورش گل ارکیده ضروری است زیرا خاک مواد مغذی را برای آن فراهم نمی کند . یک بار در ماه کود دهی مناسب است و نباید بیشتر به آن کود داد . کود نیتروژن دار بسیار مناسب می باشد . کود های کامل در حین آبیاری برای عمرو سلامت آن مفید می باشد . کوددهی در زمان استراحت ارکیده باعث قوی شدن آن می شود .
روش تکثیر
از دو طریق جنسی و غیر جنسی می توان ارکیده ها را تکثیر کرد .تکثیر از طریق بذر گل های مرغوبی تولید نمی کند و بیشتر توسط متخصصین امر انجام می شود . بنابراین بیشتر تکثیر از طریق غیرجنسی انجام می شود .
۱ – تکثیر از طریق قلمه
این روش را به دو صورت می توان انجام داد :
الف – استفاده از پاجوش های کوچک که بر روی ساقه های ارکیده و ناحیه اتصال برگ به ساقه ایجاد می شود برای قلمه استفاده می شود . سپس آن را در مخلوط ترکیبی از گیاه بالغ کاشت . رشد ریشه های جدید ممکن است تا ۶ ماه طول بکشد . ( دمای روزانه و رطوبت محیط و غبار پاشی با آب ولرم استفاده شود . )
ب – قسمتی از ساقه که گره دارد را انتخاب کرده و از و هر طرف آن ۲ سانت بعد آن را با وسیله تیز برش می زنید . قسمت جدا شده را به صورت افقی در محیطی مرطوب و خاک مناسب ( مخلوط پیت ماس + کوکوپیت + ذرات سیلیکونی ) قرار دهید . روی گیاه را با پلاستیک شفاف بپوشانید تا ریشه تحریک شود و زودتر رشد کند . محیط مناسب و مرطوب و نور مناسب باعث رشد برگها و ریشه زایی می شود و در نهایت آن را داخل گلدان قرار دهید .
۲- تکثیر از طریق تقسیم بوته
این روش روی گیاهانی صورت می گیرد که ۶ پیاز کاذب و یا بیشتر داشته باشد . محل برش ریزوم از بین سومین و چهارمین پیاز کاذب می باشد . هر قسمت آن را در گلدان جداگاه بکارید .
آفات و بیماری های ارکیده
_گرما یا سرمای محیط ، آبیاری زیاد یا بسیار کم ، مصرف بیش اندازه از کودها ، کمبود نور سبب ریزش گل ها و عدم گلدهی آن می شود
_ پوسیدگی ریشه زمان طولانی باعث می شود که گل رشد نکند .
_ گاهی سطح یک یا چند برگ از ارکیده بی حال و چروکیده می شود و ابتدا زرد و کم کم سیاه می شود .
_ پوسیدگی طوقه بعد از زرد شدن برگ ها د در طی ۱ الی ۲ روز به قسمت های بعدی می رسد .
_ حشرات در قسمت های زیرین برگ ها موجب می شود نقاط کلررتیک روی آن ها ظاهر شود و در نهایت سیاه شوند .
_ بیماری قارچی بوتریتیس که موجب ایجاد لکه های سفید خاکستری و سفید روی گلهای ارکیده می شود .
_ حمله تریپس موجب سوراخ شدن برگ ها گل ارکیده می شود .
_ بیماری قارچی فوزاریوم که موجب پوسیده شدن ریشه و سیاه شدن برگ ها می شود .
درمان شیمیایی
سم ارتان نسبت به سایر سموم بسیار موثرتر و بی ضررتر می باشد .
در صورت آب و هوای سرد و مرطوب می توان برای جلوگیری از پوسیدگی طوقه از سم دیتان ام-۴۵ و کاپتان استفاده کرد .
برای پوسیدگی طوقه می توان تمام قسمت گیاه را در محلول قارچ کش فرو برد .
سم مالاتیون و اورتون برای از بین بردن حشرات ارکیده استفاده می شود .
برای از بین بردن کاترپیلدر یا لارو پروانه از سم باسیلوس یا BT استفاده می شود .
برای رفع بیماری قارچی بوتریتیس باید تهویه هوا مناسب باشد و رطوبت نسبتا کم باشد .
